ค่านิยมหลักที่ 9 มีสติรู้ตัว รู้คิด รู้ทำ (Being conscious and mindful)

ชีวิตมนุษย์ทุกคน ย่อมพบกับปัญหาและอุปสรรค เราไม่อาจหลีกหนีปัญหาหรือความทุกข์ได้ แต่เมื่อพบกับความทุกข์เราจะมีวิธีแก้ปัญหาหรือผ่านความทุกข์นั้นไปได้อย่างไร ถ้าเรามีสติเราจะพบว่าทุกปัญหามีทางออก การมีสติจะทำให้เราค่อยๆ พิจารณาสิ่งต่างๆ อย่างละเอียด ด้วยมุมมองที่หลากหลายด้วยใจที่สงบเยือกเย็น มองเห็นวิธีแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์

สติมีความสำคัญมาก มีคำพูดเกี่ยวกับสติไว้มากมายเช่น

• สติมาปัญญาเกิด สติเตลิดจะเกิดปัญหา
• สติมาปัญหาหาย สติตายโชคร้ายแน่นอน
• สติดีจะมีรอยยิ้ม สติถูกทิ่มรอยยิ้มไม่มี
• สติดีจะมีสตางค์ สติห่างสตางค์ไม่มี
• มีสติก่อนสตาร์ท

สังคมปัจจุบันเป็นสังคมข้อมูลข่าวสาร มีทั้งข้อมูลที่เป็นจริง และข้อมูลที่เป็นเท็จ ข้อมูลแฝงต่างๆ มากมาย การรับฟังข้อมูลข่าวสารต่างๆ จึงต้องคิดวิเคราะห์ แยกแยะ การรู้จักคิดจึงเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นมากสำหรับทุกยุคทุกสมัย เฉพาะอย่างยิ่งยุคปัจจุบัน ปัญหาคุณภาพของการศึกษาไทยคือนักเรียนยังขาดทักษะการคิด นักเรียนมีคะแนนน้อยกว่าเกณฑ์มาตรฐานในวิชาคณิตศาสตร์และวิทยาศาสตร์ ซึ่งเป็นวิชาที่ต้องใช้ทักษะกระบวนการคิด เมื่อนักเรียนขาดทักษะการคิดย่อมส่งผลให้เกิดปัญหาอื่นๆ ตามมา เช่น ปัญหาการลอกเลียนแบบพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของดาราหรือคนดัง ปัญหาการแต่งกายตามแฟชั่นจนไม่คำนึงถึงฐานะของตน ความเหมาะสมกับวัฒนะธรรมไทย ปัญหาศีลธรรมขาดจิตสำนึกความผิดชอบชั่วดี ปัญหาการใช้ความรุนแรงเพื่อให้ได้สิ่งที่ต้องการ  ปัญหาต่างๆ เหล่านี้ส่งผลร้ายต่อตนเอง ครอบครัว และสังคม

การลอกเลียนแบบเป็นสิ่งที่ทำได้หากอยู่บนพื้นฐานของสิ่งดีงาม ถูกต้องตามหลักศีลธรรม หรือทำให้เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวมและเป็นการพัฒนาอย่างยั่งยืน เช่น การเลียนแบบคนเก่งที่ตั้งใจเรียน เลียนแบบคนดีทำประโยชน์แก่ส่วนรวม คนที่สู้ชีวิตจนประสบผลสำเร็จ เป็นต้น

การรู้จักคิดจึงเป็นสิ่งสำคัญมาก คนที่รู้จักคิดจะมีความสุข และความเจริญในชีวิต เป็นบุคคลที่มีคุณภาพของประเทศและสังคมดังนั้น ขอให้เราฝึกฝนตนเองที่จะ

• คิดก่อนพูด
• คิดก่อนทำ
• คิดก่อนตัดสินใจ
• คิดให้รอบคิด
• คิดเอาใจเขามาใส่ใจเรา
• คิดดีถึงคนอื่น
• คิดถึงอนาคต
• คิดถึงผลประโยชน์ของชาติเป็นที่ตั้ง
• คิดดี พูดดี และทำดีเสมอ

ตัวอย่างคนที่คิดสร้างสรรค์และนำความเจริญมาสู่สังคม เช่น โทมัส อัลวา เอดิสัน ที่ทุ่มเท คิดค้นประดิษฐ์หลอดไฟฟ้าให้เราใช้ อเล็กซานเดอร์ เฟลมิ่งที่ตั้งใจสกัดเพนนิซิลลินเพื่อช่วยชีวิตผู้คนทั่วโลก สองพี่น้องตระกูลไรท์ ที่ประดิษฐ์เครื่องบินสำเร็จเป็นคนแรกของโลก สตีฟ จ็อบส์ ที่มุ่งมั่นพัฒนาระบบสัมผัสบนหน้าจอ สามารถพลิกฟื้นแอปเปิลกลับมายิ่งใหญ่ และกลายเป็นมาตรฐานแห่งโลกไอทีในยุคใหม่ได้ความสำเร็จ และที่สุดในหลวงของเราที่คิดถึงประชาชนชาวไทยเป็นที่ตั้ง ทรงทุ่มเทพระองค์ทั้งครบเพื่อความสุขของคนไทย ซึ่งชาวไทยรักและเทิดทูล ขอให้พระองค์ทรงพระเจริญยิ่งยืนนาน